Dizi Sektöründe Ödeme Krizi: Vadeler 30 Günden 250 Güne Ulaştı

İstanbul – Türkiye’nin dizi sektörü, hem ulusal hem uluslararası başarılarıyla yıllardır ekonomik ve kültürel açıdan önemli bir lokomotif oldu. Ancak son aylarda, sektörün arka planında derinleşen bir kriz konuşuluyor: oyuncu ve menajer ödemelerindeki vadeler rekor seviyelere ulaştı.

Geçmişte 30 gün olan ödeme vadelerinin artık 75 ile 120 gün arasında değiştiği, hatta bazı yapım şirketlerinin 200–250 gündür ödeme yapmadığı iddia ediliyor. Sektör kaynakları, bu tablonun yalnızca oyuncu ve menajerleri değil, set emekçilerini, teknik ekipleri, yan hizmet sağlayıcılarını ve hatta sektöre bağlı lojistik firmalarını bile doğrudan etkilediğini söylüyor.

⸻

Ekonomik Krizin Yansımaları

Türkiye genelinde yaşanan yüksek enflasyon, artan maliyetler ve kur dalgalanmaları, dizi yapımlarının bütçelerini ciddi şekilde zorluyor. Yapımcılar, prodüksiyon maliyetlerinin son iki yılda iki katına çıktığını, ancak reklam gelirlerinin aynı hızda artmadığını belirtiyor.

Reklam gelirlerindeki düşüşün arkasında iki temel neden öne çıkıyor:

1.RTÜK’ün reklam sürelerine getirdiği kısıtlamalar

2.Ekonomik kriz nedeniyle markaların reklam bütçelerini kısmaları

Bu durum, yapımcıların gelir-gider dengelerini bozarken, nakit akışını da yavaşlattı. Sonuç: ödemelerin ötelenmesi.

⸻

Vadeler Neden Uzuyor?

Eskiden dizi sektöründe 30 gün, bazı durumlarda en fazla 45 gün ödeme vadeleri uygulanırdı. Ancak bugün 75–120 gün arası vade “normal” kabul edilmeye başlandı. Bazı yapım şirketleri ise nakit akışı sorunlarını aşmak için 200 günün üzerinde vadelerle ödeme yapıyor.

Bir menajer, durumu şöyle özetliyor:

“Artık sözleşmeye 30 gün yazılıyor ama kimse o süreye uymuyor. 120 gün, 150 gün beklediğimiz oluyor. Hatta bazı projelerde 8 ayı geçtiğimiz bile var.”

Bu gecikmeler, yalnızca lüks tüketim yapan ünlü oyuncuları değil, sektördeki genç yetenekleri ve düşük gelirli set emekçilerini de zora sokuyor.

⸻

Set Emekçileri Daha Fazla Zorlanıyor

Oyuncuların menajerler aracılığıyla bir nebze pazarlık şansı olsa da, kamera arkasındaki set işçileri çoğunlukla sendikasız çalışıyor. Çekimlerde görev alan ışıkçılar, kameramanlar, sanat ekibi çalışanları, şoförler ve makyözler, ücretlerini almak için aylarca beklemek zorunda kalıyor.

Bir set çalışanı, ismini vermek istemeyerek şunları söyledi:

“Çekim bitiyor, herkes evine gidiyor ama bizim alacaklarımız aylarca ödenmiyor. Ev kiramız var, faturamız var. Geç gelen para bazen geldiğinde artık borçları kapatmaya bile yetmiyor.”

⸻

Yapımcıların Savunması

Yapımcı cephesi ise durumun tamamen kötü niyetle ilgili olmadığını savunuyor. Bir yapım şirketi yöneticisi, “Reklam gelirleri gecikince ya da yatırımcıdan beklenen ödeme gelmeyince nakit akışı tıkanıyor. Biz de elimizdeki sınırlı bütçeyi öncelikle çekimlerin devamına harcıyoruz” diyor.

Ancak sektör temsilcileri, bu yaklaşımın kısa vadede yapımları ayakta tutsa da uzun vadede güven sorununa yol açabileceğini, hatta nitelikli iş gücünün sektörden kopmasına neden olabileceğini vurguluyor.

⸻

Uluslararası Satışlar da Yetmiyor

Türk dizileri yurt dışında 150’den fazla ülkeye satılıyor. Ancak bu satışlardan elde edilen gelir, hemen nakde dönüşmüyor. Bazı ülkelerdeki ödeme vadeleri 6 ay ile 1 yıl arasında değişiyor. Dolayısıyla, uluslararası pazardaki başarı, iç piyasadaki ödeme krizini anında çözemiyor.

⸻

Diğer Sektörlerle Karşılaştırma

Ekonomistler, dizi sektöründe yaşanan ödeme vadelerinin tarım ve perakende gibi sektörlerde “haksız ticari uygulama” olarak değerlendirilebileceğini söylüyor. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, birçok sektörde 60 günü aşan vadeler işletmeler için ciddi risk unsuru. Dizi sektöründe ise bu sürenin 200 günü geçmesi, krizin boyutunu ortaya koyuyor.

⸻

Çözüm Arayışları

Sektörde bazı çözüm önerileri konuşuluyor:

•RTÜK kısıtlamalarının esnetilmesi ve reklam gelirlerinin artırılması

•Yapımcılarla oyuncu/menajerler arasında bağımsız bir hakem kurulu oluşturulması

•Uluslararası satış gelirlerinin daha hızlı nakde çevrilmesi için finansal köprü krediler

•Set çalışanları için zorunlu ödeme garantisi fonu

Oyuncular Sendikası da konuyu gündemine almış durumda. Sendika, ödeme vadelerinin yasal çerçeveyle düzenlenmesi için girişimlerde bulunmayı planlıyor.

⸻

Sonuç: Sektörün Geleceği Tehlikede

Türkiye’nin dizi sektörü, yarattığı ekonomik hacim ve kültürel etkiyle değerli bir ihracat kalemi. Ancak ödeme krizinin derinleşmesi, sektörde güvenin sarsılmasına ve kaliteli iş gücünün kaybına yol açabilir.

Sektörün önünde iki yol var: Ya bu sorun kısa sürede çözülecek ve üretim kaldığı yerden güçlü şekilde devam edecek; ya da ödeme krizleri, projelerin iptaline, yaratıcı ekiplerin dağılmasına ve uluslararası pazarda Türkiye’nin konumunun zayıflamasına neden olacak.

⸻

📌 Not: Bu haber, sektörden alınan bilgiler, kulis söylentileri ve ekonomik analizlerin derlenmesiyle hazırlanmıştır.